سویا، فواید و مضرات ناگفته آن
سوی از لوبیای سوی تهیه می‌شود. لوبیای سوی یا سویا از خانواده حبوبات محسوب می‌شود که رشد آن در سراسر جهان زیاد است و به عنوان یکی از غذاهای اصلی مردم دنیا شناخته می‌شود. دانه‌های سویا می‌تواند طی مراحلی به پروتئین مثل شیر سویا که یک نوشیدنی است که می‌تواند از کلسیم اضافی سویا غنی یا نشده باشد تبدیل شود. سویا در حال حاضر به صورت وسیعی در گستره‌ی مواد غذایی جای دارد. پنیر توفو، میسو، شیر سویا و تمپه از محصولات سویا هستند. دانه‌های سویا نزدیک به ۵۰۰۰ سال است که در آسیا مورد استفاده قرارگرفته است، ولی تا قبل از قرن ۱۹ راهی برای ورود به آمریکا نداشت. در دنیای مدرن امروزی قسمت اعظم دانه‌های سویا به روغن سویا تبدیل می‌شود. امروزه سویا به دو شکل کشت می‌شود، سیاه و زرد. مواد مغذی بسیار زیادی در هر دو نوع این گیاه موجود هست.
فواید و ضررهای سویا همیشه در بین متخصصان تغذیه و پزشکان موردبحث بوده است. سویا حاوی اسیدهای آمینه و پروتئین هست که برای گیاه خواران یک منبع عالی و کامل است خیلی از مردم معتقد هستند که نباید سویا را در هر فرمی که هست به کودکان داد زیرا میزان زیادی آلرژی با خود دارد.
بیشتر از ۱۰۰ میلیون متر تن سویا در جهان تولید می‌شود که امریکا رتبه‌ی نخست را در تولید آن دارد. آرژانتین و برزیل نیز ازجمله کشورهایی هستند که نقش مهمی در تولید این گیاه بازی می‌کنند. اما نگرانی که بابت این موضوع وجود دارد این است که هرساله زمین‌های قابل‌کشت صرف کشت سویا می‌شود که این تهدیدی است برای جنگل‌های بارانی.
اطلاعات و فواید سویا
سویا منبع غنی از پروتئین و آمینه است. آمینه اسیدهای ضروری به راحتی با بدن هماهنگ نمی‌شوند و فقط هم از غذایی که می‌خوریم به بدن می‌رسد. به صورت کلی پروتئین حیوانی به‌عنوان منبع کامل پروتئین شناخته می‌شود. از طرف دیگر منبع گیاهان غذایی نمی‌توانند تمامی آمینه اسید موردنیاز بدن را تأمین کنند. اما یکی از مواد مغذی و مهم سویا این است که منبع غنی پروتئین است که برای گیاهخوارها و وگان‌ها هست.
میزان پروتئین در دانه‌های سویا حدود ۴۰٪ در دانه‌های خشک سویا هست در حالی که کربوهیدرات و روغن به ترتیب ۳۵٪ و ۲۰٪ را تشکیل می‌دهند. ۵٪ باقی‌مانده خاکستر است. بدنه بیرونی (پوشش خارجی) سویا یک منبع غنی از فیبر غذایی است. که به صورت محلول و نامحلول موجود است. فیبر محلول می‌تواند خواص درمانی مهم و مختلفی مانند پایین آوردن کلسترول و قند خون داشته باشد، در حالی که فیبر نامحلول می‌تواند برای سلامت دستگاه گوارش مناسب باشد. مشخص‌شده است که فیبر قابل‌حل همچنین می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد. به غیر از پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و مقدار قابل توجهی از آهن در دانه‌های سویا می‌توان به ویتامین C، تیامین، فولات یا اسید فولیک، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، روی و منگنز اشاره کرد.
۱ فنجان یا ۲۵۶g سویای خام معمولاً حاوی ۳۷۶ کالری، پروتئین ۳۳٫۲gm، ۲۸٫۳ گرم کربوهیدرات، ۱۷٫۴ گرم چربی، ۷۴٫۲mg ویتامین C، ۱٫۱mg تیامین، کلسیم ۵۰۴mg، ۱۶۶mg منیزیم، پتاسیم ۱۵۸۷mg و آهن ۹٫۱mg. از سوی دیگر، ۱۷۲g دانه‌ی خشک و بوداده، تقریباً ۷۷۶ کالری است.
دانه سویا تنها، منبع پروتئین نیست بلکه، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، و بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را در خود دارد. بنابراین، می‌تواند رشد جوانان را تسهیل کند.. خواص سویا می‌تواند به کنترل سطح کلسترول، قند خون بدن، چربی‌ها کمک کند اما به شرطی که به اندازه‌ی کافی مصرف شود. سویا اغلب به‌عنوان یک غذای ایده آل برای کسانی که در تلاش برای ساخت عضلات بدن خود هستند نیز در نظر گرفته می‌شود. همچنین می‌تواند باعث جلوگیری از بیماری‌هایی مانند تصلب شرایین یا گرفتگی عروق شود. حتی افراد مبتلابه دیابت می‌توانند از مزایای مصرف دانه‌های سویا برای بیماری خود کمک بگیرند. روغن به‌دست‌آمده از دانه‌های سویا برای سلامتی انسان بسیار مفید است. پس دانه‌های سویا به صورت وسیع و گسترده‌ای برای انسان مفید و در بین همگان محبوب هست و باید این را در نظر گرفت که به عنوان منبع پروتئین بسیار ارزان‌قیمت هم هست.
مزایای دیگر از سویا:
از سویا برای کلسترول بالا، فشارخون بالا، و همان‌طور که ذکر شد برای جلوگیری از بیماری‌های قلبی و عروق خونی. همچنین برای دیابت نوع ۲، آسم، سرطان ریه، سرطان آندومتر، سرطان پروستات، و سرطان تیروئید و همچنین جلوگیری از (پوکی استخوان)، و کند کردن روند پیشرفت بیماری کلیوی استفاده می‌شود.
سایر کاربردها عبارت‌اند از: درمان یبوست و اسهال، و همچنین کاهش پروتئین در ادرار افراد مبتلابه بیماری کلیه، بهبود حافظه و درمان ناشی از درد عضلانی ورزش.
این گیاه بخصوص برای زنان نیز اهمیت فراوانی دارد. کم کردن سندرم پیش از قاعدگی، علائم دوران یائسگی، و جلوگیری از سرطان سینه بسیار مفید است. زنان آسیایی که همیشه سویا را در رژیم غذایی خود لحاظ کرده‌اند خیلی کم به سرطان سینه مبتلا شده‌اند.
.jpg)
عوارض جانبی مصرف سویا
مصرف به اندازه پروتئین سویا کاملاً امن است. اما این امن بودن تا زمانی است که سویا در رژیم غذایی شما دریک دوره کوتاه (۶ ماه) باشد و یا به‌صورت متداول اما به میزان کم. سویا می‌تواند باعث عوارض خفیفی مانند یبوست، نفخ و تهوع شود. همچنین سویا گیاهی بسیار آلرژی‌زاست که می‌تواند باعث خارش بدن شود.
سویا برای هضم پروتئین موجود در خود Trypsin آزاد می‌کند که این موضوع می‌تواند برای پانکراس اختلال ایجاد کند.
یکی دیگر از خطرات ناشی از مصرف بی‌رویه سویا وجود Phytic acid هست. وجود این اسید باعث جلوگیری از جذب مواد معدنی موردنیاز مانند کلسیم، منیزیم، زینک و روی می‌شود.
همچنین سویا بر روی غده تیروئید نیز می‌تواند اثرات سو داشته باشد. phytoestrogens فیتواستروژن در محصولات سویا دلیلی بر نقص کارکرد تیروئید و کم کاری آن در انسان هست. مصرف سویا کم‌کاری را بسیار جدی‌تر می‌کند.
یکی دیگر از بزرگ‌ترین خطرات ناشی از مصرف شیر سویا برای زنان این است که فیتواستروژن شباهت زیادی به استروژن که هورمون زنان است دارد و دقیقاً همان اثرات را در بدن دارد و همان‌طور که به شرایط دوران یائسگی کمک می‌کند می‌تواند در سیستم تولیدمثل اختلالاتی ایجاد کند.
همان‌طور که گفته شد سویا مانع جذب برخی مواد معدنی می‌شود که یکی از آن‌ها کلسیم است که در این صورت بدن نیاز جدی به ویتامین D پیدا می‌کند.
در محصولات سویا مقدار قابل‌توجهی المینیوم موجود است که اگر به میزان زیادی مصرف شود این موضوع باعث بیماری‌های کلیوی می‌شود. سنگ کلیه ازجمله مواردی است که با خوردن سویا می‌تواند در انسان تشدید شود.
اگر سابقه سرطان مثانه در خانواده‌تان دارید به هیچ‌وجه در مصرف سویا زیاده‌روی نکنید.
اگر دچار آسم هستید باید بدانید که آلرژی‌زا بودن پوسته سویا تنفس را برای این افراد سخت‌تر می‌کند. پس افراد مبتلابه آسم از سویا استفاده نکنند.
کسانی که از سویا دفاع می‌کنند باید از بابت مریضی‌هایی که سویا پتانسیل ایجاد آن را دارند آگاه شوند.
نیمه تاریک سویا
در طول سال‌ها همیشه از سویا به عنوان یک گیاه پر خاصیت و محبوب اشاره‌شده است،. اما باید این را بدانید که سویا و مخصوصاً شیر سویا استروژن زیادی را وارد بدن می‌کند و این ممکن است رفتار زنانه را در مردان افزایش دهد. همچنین مصرف بی‌رویه آن بازهم برای مردان اثری دیگر دارد و آن‌هم رشد سینه در مردان است. محققان ادعا می‌کنند که مصرف بیش‌ازحد آن حتی برای زنان هم گاهی می‌تواند ضرر داشته باشد سویا می‌تواند باعث تحریک رشد سلول‌های سرطانی در زنان شود.
در تمام این توضیحات ما از کلمه بیش‌ازحد استفاده کردیم پس این به معنی این است که اگر گیاه‌خوار هستید مصرف سویا را در حد اعتدال نگه‌دارید.
mehrnoush lotfi
1393/11/5